Struktura Zakładu:

Pracownia Epidemiologii, Krajowy Rejestr Nowotworów z Biurem Rejestracji, Mazowiecki Rejestr Nowotworów z Wojewódzkim Biurem Rejestracji, Pracownia Prewencji Pierwotnej, Poradnia Pomocy Palącym, Ośrodek Współpracy ze Światową Organizacją Zdrowia,

Kierownik Zakładu:

dr n. med. Joanna Didkowska

Zakład Epidemiologii prowadzi działalność naukową w dziedzinie epidemiologii i prewencji nowotworów złośliwych, przede wszystkim w Polsce i w regionie Europy Środkowej. Badania nad czynnikami ryzyka zachorowania w obszarze epidemiologii opisowej i analitycznej m.in. w zakresie nowotworów złośliwych krtani, trzustki, pęcherzyka żółciowego, żołądka, płuca i piersi są prowadzone w szerokiej współpracy z instytucjami naukowymi w Polsce i na świecie. Zespół zakładu przygotowuje i realizuje naukowe granty badawcze, m.in. związane ze stylem życia, czynnikami ryzyka chorób przewlekłych, zwłaszcza w odniesieniu do chorób nowotworowych.

Zakład realizuje ponadto

• badania, m.in. na temat zachowań i postaw ludności Polski: dorosłych, w tym lekarzy, dzieci i młodzieży, studentów szkół wyższych, w tym medycyny, wobec aktywnego i biernego narażenia na dym tytoniowy oraz polityki zdrowotnej ograniczającej palenie,
• badania dotyczące innych czynników ryzyka i czynników ochronnych nowotworów złośliwych (spożycie tłuszczy, otyłość, spożywanie warzyw i owoców, picie alkoholu, aktywność fizyczna) w dorosłej populacji Polski,
• badania nad skutecznością wybranych populacyjnych programów pierwotnej prewencji nowotworów złośliwych, np. akcji „Rzuć palenie razem z nami”, kampanii medialnych „Każdy papieros szkodzi Twojemu zdrowiu” i „Papierosy pożerają Cię żywcem”, a także akcji „5 razy dziennie warzywa i owoce”,
• badania środowiskowych i biochemicznych markerów aktywnego i biernego narażenia na dym tytoniowy w domu i miejscach publicznych dzieci, niepalących dorosłych, pracowników lokali gastronomicznych i instytucji użyteczności publicznej i in.

Współpraca

Międzynarodowa Agencja Badań nad Rakiem w Lyonie (IARC), Światowa Organizacja Zdrowia – WHO,  Międzynarodowa Unia Walki z Rakiem (UICC), Bank Światowy, Narodowy Instytut Raka w USA (NCI, Bethesda), Center for Disease Control and Prevention (CDC, Atlanta), Surgeon General (Washington), Deutsches Krebsforschungszentrum w Heidelbergu, Europejski Instytut Onkologii w Mediolanie, Uniwersytet w Oksfordzie (UK), Uniwersytet Harvardzki (Boston, USA), Uniwersytet Aberdeen (UK), Norweski Uniwersytet Nauki i Technologii w Trondheim, University College London (UCL), Uniwersytet McMaster w Hamilton (Kanada) i in.

Pracownia Epidemiologii

Pracownia prowadzi od lat populacyjne badania nad etiologią nowotworów tytoniozależnych i hormonozależnych w aspekcie środowiskowych i genetycznych uwarunkowań, w tym zwłaszcza interakcji typu gen-środowisko.

Współpraca

Badania te prowadzone są we współpracy z innymi ośrodkami naukowymi i klinicznymi w Polsce (Instytutem Gruźlicy i Chorób Płuc w Warszawie, Instytutem Medycyny Pracy w Łodzi, Zakładem Psychiatrii Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu) oraz w ramach współpracy międzynarodowej z najlepszymi ośrodkami naukowymi na świecie: IARC (Lyon, Francja), NCI (Bethesda, USA), Mount Sinai School of Medicine (Nowy Jork, USA) i wieloma innymi.

Konsorcja badawcze

Powstałe w ramach tych badań systemy danych epidemiologicznych i biobanki weszły w skład wielu międzynarodowych konsorcjów badawczych: Breast Cancer Association Consortium (BCAC), Ovarian Cancer Association Consortium (OCAC), Endometrial Cancer Association Consortium (ECAC), International Lung Cancer Consortium (ILCCO), International Head and Neck Cancer Consortium (INHANCE), SYNERGY, Breast Cancer Density and SNP Consortium (DENSNP ), Cancer Genetic Markers of Susceptibility Project (CGEMS), Tobacco and Genetics Consortium (TAG), Psychiatric Genomics Consortium (PGC), Mood Disorders and Schizophrenia Consortium (MooDS). Wyniki wspólnych prac opublikowano w ponad 250 czasopismach naukowych o wysokim wskaźniku oddziaływania (w tym: Nature, Nature Genetics, Carcinogenesis etc).

Krajowy Rejestr Nowotworów z Biurem Rejestracji (KRN)

Krajowy rejestr gromadzi dane dotyczące zachorowań na nowotwory złośliwe w Polsce. W KRN powstają i są publikowane roczne raporty o zachorowalności i umieralności na nowotwory złośliwe w Polsce, a także analizy dotyczące zachorowalności i umieralności na nowotwory złośliwe wśród emigrantów polskich w różnych krajach.

Podstawowe kierunki i osiągnięcia w działalności naukowej to prowadzenie, utrzymanie i rozwój Krajowego Rejestru Nowotworów, epidemiologia nowotworów złośliwych w Polsce, analiza wskaźników przeżyć na nowotwory złośliwe według ich lokalizacji i według województw, prognozy zachorowalności i umieralności na nowotwory złośliwe w Polsce, a także analiza chorobowości.

Projekty badawcze

W latach 2010-2013 w ramach Krajowego Rejestru Nowotworów zrealizowano projekt „Utworzenie pierwszej w Polsce informatycznej platformy naukowej do wymiany wiedzy o zagrożeniu nowotworami złośliwymi w Polsce”, finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka. W wyniku projektu uruchomiony został portal onkologia.org.pl, gdzie znajdują się dane epidemiologiczne i podstawowe dane dotyczące nowotworów złośliwych.

Projekt uzyskał 90.67% możliwych punktów, uzyskując szóstą lokatę wśród 98 ocenianych wniosków. Realizacja projektu zakończyła się konferencją naukową poświęconą osiągnięciom projektu. Projekt ten ma na celu stworzenie infrastruktury umożliwiającej powstanie jednolitej bazy danych o zachorowaniach na nowotwory złośliwe, połączonej z systemem umożliwiającym zgłaszanie zachorowań na nowotwory do Krajowego Rejestru Nowotworów przez webserwisy oraz budowę platformy wiedzy o nowotworach.

W 2014 roku zespół Krajowego Rejestru Nowotworów uczestniczył w międzynarodowym badaniu przeżywalności w nowotworach na świecie (CONCORD 2), którego wyniki zostały opublikowane w czasopiśmie Lancet.

Działalność dydaktyczna

Pracownicy Krajowego Rejestru prowadzą zajęcia dotyczące podstaw epidemiologii nowotworów dla studentów VI roku medycyny Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego  oraz dla pielęgniarek specjalizujących się w pielęgniarstwie onkologicznym, a także na kursach specjalizacyjnych organizowanych zarówno przez Centrum Onkologii, jak i CMKP.

Mazowiecki Rejestr Nowotworów z Wojewódzkim Biurem Rejestracji

Mazowiecki rejestr stanowi typowy populacyjny rejestr nowotworów, który funkcjonuje na terenie woj. mazowieckiego i m. st. Warszawy. Zbierane są w nim dane o występowaniu oraz strukturze zachorowań na nowotwory złośliwe, a także zgonów z ich powodu – według płci, wieku i umiejscowienia.

Dane opracowywane w Mazowieckim Rejestrze Nowotworów umożliwiają ocenę i monitorowanie sytuacji epidemiologicznej w zakresie nowotworów złośliwych w woj. mazowieckim dla populacji liczącej ponad 5 mln osób. Co rok rejestrowanych jest ponad 18 tys. nowych zgłoszeń nowotworów, a około 50 tys. kart zgłoszenia nowotworu (pierwszorazowych i kontrolnych) jest całościowo opracowywanych. Rejestr odgrywa bardzo ważną rolę w ocenie zagrożenia nowotworami oraz przy monitorowaniu skuteczności zwalczania nowotworów w populacji woj. mazowieckiego (m.in. w oparciu o ocenę wskaźników przeżyć, itd.). Dane z Rejestru są wykorzystywane przy planowaniu różnych działań w zakresie zapobiegania, diagnostyki i leczenia nowotworów na Mazowszu, a pośrednio w Polsce.

Dane opracowywane w Mazowieckim Rejestrze Nowotworów stanowią część składową krajowej bazy danych o epidemiologii nowotworów w Polsce; od połowy 2013 r. dane te są opracowywane on-line w oparciu o platformę Krajowego Rejestru Nowotworów, obsługiwaną przez nowe oprogramowanie.

Pracownia Prewencji Pierwotnej

Do zadań Pracowni należy m.in. przygotowanie i realizacja w skali kraju zadania Prewencja pierwotna nowotworów w ramach Narodowego Programu Zwalczania Chorób Nowotworowych.

Europejski kodeks walki z rakiem

W ramach Programu realizowane są zadania związane z popularyzacją w społeczeństwie zapisów Europejskiego kodeksu walki z rakiem (www.kodekswalkizrakiem.pl), które obejmują m.in. działania informacyjno-edukacyjne, medialne, przygotowywanie i dystrybucję materiałów edukacyjnych, organizację szkoleń, warsztatów i konferencji naukowych. Szczególną rolę odgrywa projekt Szkoła promująca zalecenia Europejskiego kodeksu walki z rakiem, który obejmuje edukację dzieci i młodzieży w zakresie prewencji pierwotnej nowotworów poprzez promowanie zdrowego stylu życia.

Ogólnopolska Telefoniczna Poradnia Pomocy Palącym (801 108 108)

Specjalistyczna placówka świadcząca od 1996 roku poradnictwo przez telefon dla osób, których dotyczy problem uzależnienia od tytoniu. Poradnia prowadzi stronę internetową www.jakrzucicpalenie.pl

W 2014 r. w ramach Programu opracowano merytorycznie i wprowadzono pilotażowo Program Ograniczania Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu wśród pacjentów Centrum Onkologii ‑ Instytutu. W ramach Programu palący pacjenci mają możliwość podjęcia leczenia zespołu uzależnienia od tytoniu.

Poradnia Pomocy Palącym

Od 2005 r. Poradnia udziela świadczeń w ramach kontraktu z Narodowym Funduszem Zdrowia (Program Profilaktyki Chorób Odtytoniowych – etap specjalistyczny). Procedury diagnostyki i metody leczenia stosowane w Poradni są zgodne z obowiązującymi na świecie standardami w leczeniu Zespołu Uzależnienia od Tytoniu (ZUT) (ICD-10 F 17.0). Poradnia współpracuje z ogólnopolską Telefoniczną Poradnią Pomocy Palącym. Poradnia prowadzi również działalność naukową. W 2014 r. realizowano badanie kliniczne „Badanie z randomizacją i placebo w grupie kontrolnej, oceniające skuteczność i bezpieczeństwo preparatu BP 1.4979 w zaprzestaniu palenia”.

Ośrodek Współpracy ze Światową Organizacją Zdrowia

Głównym zadaniem Ośrodka jest wsparcie Światowej Organizacji Zdrowia w zakresie działań badawczych, edukacyjnych i polityki zdrowotnej ograniczających palenie tytoniu w regionie Europy Środkowo-Wschodniej.

W latach ubiegłych Ośrodek był współorganizatorem wielu ważnych, także w skali międzynarodowej, wydarzeń i inicjatyw, m.in. Europejskiej Konferencji Ministrów Zdrowia (2001), drugiej Europejskiej Konferencji „Tytoń albo Zdrowie” (2002), misji WHO do krajów Europy Środkowo-Wschodniej (1992-2000), opracowaniu kolejnych wersji europejskiej strategii WHO dotyczącej ograniczenia palenia tytoniu (1995-2015), przygotowaniu „mapy drogowej” wdrażania Ramowej Konwencji Ograniczenia Używania Tytoniu w najbliższym dziesięcioleciu, nowelizacji ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu (w 1999, 2004, 2010 r. oraz obecnego projektu zmian w ustawie), a także polskich edycji międzynarodowych

 

Inne projekty badawcze

HEM ‑ Closing the Gap (www.hem.waw.pl), współfinansowany przez Komisję Europejską oraz Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Projekt HEM analizował rozmiar i przyczyny różnic zdrowotnych między wschodnimi a zachodnimi krajami Unii Europejskiej. Jego wyniki pokazały, iż mimo gwałtownego ekonomicznego i społecznego rozwoju w Polsce, obserwuje się istotne różnice w zdrowiu i zachorowalności w porównaniu do krajów Europy Zachodniej. Szczególną uwagę zwrócił znacznie wyższy współczynnik przedwczesnej umieralności. Jako wynik projektu HEM powstał obszerny raport zatytułowany „Closing the health gap in European Union” (ISBN: 9788388681493).

PONS ‑ Ustanowienie infrastruktury dla badania zdrowia populacji Polski (www.projectpons.pl), współfinansowany przez Polsko-Norweski Fundusz Badań Naukowych. Projekt miał na celu stworzenie narzędzi do populacyjnych badań kohortowych, założenie kohorty ponad 13 tys. dorosłych w woj. świętokrzyskim i zgromadzenie danych na temat czynników ryzyka chorób przewlekłych wraz z materiałem biologicznym (krew, mocz). Planuje się m.in. kontynuację prac rozpoczętych w ramach projektu PONS w różnych obszarach: analiza danych, rozszerzanie kohorty, ewaluacja działań interwencyjnych, kontroli, budowanie narzędzi analitycznych mających na celu łączenie i analizowanie danych z różnych zbiorów populacyjnych i bio-banków.