7 listopada obchodzimy 155 rocznicę urodzin naszej Patronki – Marii Skłodowskiej-Curie. Znana jest na całym świecie jako dwukrotna laureatka Nagrody Nobla (przede wszystkim z badań nad zjawiskiem promieniotwórczości) oraz odkrycia dwóch pierwiastków promieniotwórczych – polonu i radu. Zbadane przez nią i jej męża zjawisko „promieniotwórczość” to samorzutny rozpad (rozszczepienie) jąder atomów niektórych pierwiastków nazywanych promieniotwórczymi. Pod kierownictwem noblistki przeprowadzono pierwsze na świecie badania nad leczeniem nowotworów z zastosowaniem izotopów pierwiastków radioaktywnych.
Podczas I wojny światowej Maria Skłodowska-Curie prowadziła prace nad przewoźnymi aparatami rentgenowskimi, które miały być wykorzystywane do diagnozowania urazów w pobliżu linii frontu. Jako założycielka i dyrektor działu radiologicznego Czerwonego Krzyża, zabiegała u bogatych Paryżan o darowizny na zakup materiałów medycznych i budowy pojazdów, które można było przekształcić w radiologiczne ambulanse. W 1914 r. pierwsze maszyny, nazywane często „małymi Curie” lub „Mariowozami”, były gotowe do misji. Dzięki jej staraniom zorganizowano mobilną radiografię, która trafiła na pole walki, gdzie często sama Skłodowska obsługiwała aparaty. Badając rannych i szkoląc radiologów na granicy belgijsko-francuskiej dzięki jej inicjatywie uratowano tysiące żołnierzy, wielu uratowano od kalectwa wykluczając dzięki tym badaniom konieczność amputacji nóg czy rąk. Maria Skłodowska-Curie pracowała wraz ze swoją córką Irène (również późniejszą noblistką), wówczas 17-latką, w sanitarnych ośrodkach wykonując prześwietlenia u rannych. Skłodowska-Curie opracowała również program szkoleniowy dla kobiet, ucząc je korzystania z aparatów radiologicznych.
Wyniki wieloletnich działań Skłodowskiej-Curie posłużyły do opracowania stosowanych współcześnie metod diagnozowania i leczenia nowotworów. Dzięki jej odkryciom możliwy jest ogromny postęp w kilku gałęziach medycyny diagnostyce – radiologia, leczeniu – radioterapia i medycyna nuklearna, nauce – fizyce medycznej.
Radiologia, ukierunkowana jest na obrazowanie ciała człowieka przy pomocy urządzeń radiologicznych wykorzystujących promieniowanie rentgenowskie (tradycyjna rentgenografia, tomografia komputerowa, angiografia), pole magnetyczne – tomografia magnetycznego rezonansu jądrowego oraz ultradźwięki (ultrasonografia). Diagnostyka radiologiczna jest obecnie podstawową formą diagnozowania i wykorzystuje się ją na każdym etapie leczenia chorego – od rozpoznania, przez cały przebieg terapii. Zakład Radiologii Narodowego Instytutu Onkologii – Państwowego Instytutu Badawczego, pod kierownictwem profesora Andrzeja Cieszanowskiego, wykonuje np. tygodniowo ok. 800 badań tomograficznych, a to tylko jedna z metod diagnozowania w tym zakładzie.
Zaś radioterapia onkologiczna, wykorzystująca promieniowanie, jest jedną z trzech podstawowych metod leczenia chorych na nowotwory złośliwe. Znajduje zastosowanie u 85% wszystkich pacjentów onkologicznych. Stosowana jest samodzielnie lub stanowi integralną część leczenia skojarzonego z chirurgią, chemioterapią czy innymi metodami systemowego leczenia raka.
W radioterapii nowotworów najczęściej używane jest promieniowanie fotonowe, które jest rodzajem promieniowania elektromagnetycznego. Warto zaznaczyć, że dzięki nowoczesnym technikom stosowanym w leczeniu chorych możemy skuteczniej niszczyć komórki nowotworowe jednocześnie chroniąc tkanki zdrowe. Stosowane jest napromienianie z pól zewnętrznych – teleradioterapia i brachyterapia, polegająca na umieszczeniu źródeł promieniotwórczych w obrębie guza nowotworowego lub jego sąsiedztwie. Zakład Radioterapii w Narodowym Instytucie Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie – Państwowym Instytucie Badawczym w Warszawie pod kierownictwem dr Doroty Kiprian dysponuje kadrą specjalistów radioterapii onkologicznej zaangażowanych w pracę kliniczną, naukową i jednocześnie szkolenie lekarzy rezydentów. Organizacja Zakładu Radioterapii pozwala na objęcie leczeniem do 310 chorych dziennie.
Nasza noblistka uważała, że utworzony przez nią Instytut Radowy, obecnie Narodowy Instytut Onkologii, powinien łączyć nauki podstawowe z medycyną i powinien zapewniać właściwe miernictwo, dozowanie dawek promieniowania, bo to oznacza bezpieczeństwo leczonych pacjentów. Funkcję tę dla całego kraju pełni dziś Zakład Fizyki Medycznej pod kierownictwem prof. Pawła Kukołowicza, który między innymi wzorcuje wszystkie dawkomierze w Polsce oraz zapewnia bezpieczeństwo pacjentów poddanych radioterapii.
Kolejna gałąź medycyny, która rozwinęła się dzięki odkryciom Marii Skłodowskiej-Curie oraz jej córki, wspomnianej powyżej Irène, to medycyna nuklearna, która w naszym Instytucie jest reprezentowana przez Klinikę Endokrynkologii Onkologicznej i Medycyny Nuklearnej pod kierownictwem prof. Marka Dedecjusa. Izotopy promienotwórcze wykorzystywane sa w tej jednostce zarówno do diagnostyki jak i leczenia chorób nowotworowych. Wykonywane są badania PET/CT, SPECT/CT, scyntygrafie, a także prowadzona jest terapia izotopowa nowotworów złośliwych.
Wszystkie te sposoby pomocy pacjentom są dziś możliwe dzięki pracy naszej patronki – Marii Skłodowskiej-Curie.
Obchody urodzin Marii Skłodowskiej-Curie rozpoczęliśmy w Instytucie już w sobotę, 5 listopada, organizując z tej okazji wystawę poświęconą życiu noblistki, oraz przedpremierowy wykład prof. Tomasza Pospiesznego na temat odkrycia polonu i radu przez naszą rodaczkę. Wydarzenia te były połączone z dniami otwartymi NIO dla studentów organizowanymi przez Studenckie Onko-Forum, w których uczestniczyło ponad 150 adeptów medycyny.