Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej gwarantuje prawo do ochrony zdrowia oraz prawo do równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, na warunkach i w zakresie określonych w ustawie (art. 68 ust. 1,2). Władze publiczne odpowiadają za zapewnienie obywatelom równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych. Warunki i zakres udzielenia świadczeń oraz zadania władz publicznych w zakresie zapewnienia dostępu do nich określa ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej, finansowanych ze środków publicznych. (tj. Dz.U. z 2008 r. Nr 164, poz 1027 z późn. zm.).
Podstawowe unormowania prawne określone są w ustawach:
- ustawa z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (tj. Dz. U. z 2012 r. poz. 159)
- ustawa z dnia 24 kwietnia 2009 r. przepisy wprowadzające ustawę o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, ustawę o akredytacji w ochronie zdrowia oraz ustawę o konsultantach w ochronie zdrowia (Dz. U. z 2009 r. Nr 76 poz. 641)
- ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (tj. Dz. U. z 2011 r. Nr 231poz. 1375)
Dodatkowe informacje o prawach pacjenta dostępnę są na stronach:
KARTA PRAW PACJENTA (WYCIĄG)
- Pacjent ma prawo do świadczeń zdrowotnych udzielanych z należytą starannością, odpowiadających wymaganiom aktualnej wiedzy medycznej.
- Pacjent ma prawo do korzystania z rzetelnej, opartej na kryteriach medycznych listy oczekujących – w sytuacji ograniczonej dostępności do świadczeń zdrowotnych.
- Pacjent ma prawo żądać drugiej opinii.
- Każdy pacjent korzystający ze świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych ma prawo wyboru – lekarza, pielęgniarki, położnej, placówki medycznej realizującej świadczenia w ramach kontraktu z NFZ, a w przypadku leczenia szpitalnego – dowolnego szpitala, posiadającego umowę z NFZ, na terenie całej Polski.
- Pacjent ma prawo do informacji o swoich prawach, do informacji o rodzaju i zakresie świadczeń udzielanych u danego świadczeniodawcy, do informacji o swoim stanie zdrowia, do rezygnacji z otrzymywania informacji.
- Pacjent, także małoletni, który ukończył 16 lat, ma prawo do wyrażenia świadomej zgody na udzielenie świadczenia zdrowotnego.
- Pacjent ma prawo odmówić lub zażądać zaprzestania udzielania świadczenia.
- Pacjent ma prawo do poufności.
- Pacjent ma prawo do poszanowania intymności i godności.
- Pacjent ma prawo do godnego umierania.
- Pacjent ma prawo do obecności bliskiej osoby przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych.
- Pacjent ma prawo do dostępu do dokumentacji medycznej dotyczącej jego stanu zdrowia oraz udzielonych mu świadczeń zdrowotnych.
- Pacjent ma prawo do przechowywaniarzeczy wartościowych w depozycie.
- Pacjent ma prawo do zgłoszenia sprzeciwu wobec opinii albo orzeczenia lekarza.
- Pacjent ma prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego.
- Pacjent ma prawo do opieki duszpasterskiej.
- Przestrzeganie i poszanowanie praw pacjenta jest jednym z podstawowych obowiązków świadczeniodawcy.
Dyrektor Instytutu lub upoważniony przez niego lekarz może ograniczyć korzystanie z praw pacjenta w przypadku wystąpienia zagrożenia epidemicznego lub ze względu na bezpieczeństwo zdrowotne pacjentów, a w przypadku niektórych praw także ze względu na możliwości organizacyjne.